Μετά το “ὅπλων κρίσις – νεκρικοί διάλογοι για την αριστερά”, τι; Στα όπλα;

Πράγματι η Ελλάδα είναι στο επίκεντρο ενός ιδιότυπου πολέμου εντός και εκτός της Ευρώπης, μιας έκρηξης όλων των αντιθέσεων που ήταν σε λήθαργο, όπως πριν 100 χρόνια με τους βαλκανικούς πολέμους. Ας αφήσουμε όμως το “ὅπλων κρίσις” να δουλέψει σιωπηλά, υπόγεια στη σκέψη της ευρύτερης αριστεράς. Δε θεωρώ ότι είμαι ο μοναδικός  μεταφραστής του στο πεδίο της τακτικής.

Επιχειρείτε από τις υψηλότερες κορυφογραμμές της ιστορίας να διδάξετε τους ηγέτες του σήμερα. Είναι εφικτό αυτό;

Η ιστορία διδάσκει αλλά και εγκλωβίζει. Αν δει κανείς τον Βενιζέλο πριν εκατό χρόνια τέτοιες μέρες στους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους θα αναγνωρίσει τη δύναμη της πολιτικής βούλησης και τόλμης. Αν τον δει 80 χρόνια πριν στη χρεοκοπία του ‘32 θα ομολογήσει την ήττα της πολιτικής βούλησης από τις υπέρτερες απρόσωπες δυνάμεις του μεγάλου κραχ…

Οι οποίες υποχρέωσαν τον Βενιζέλο να ακολουθήσει το Plan B…

Το οποίο πεισματικά ξόρκιζε. Δηλαδή να εγκαταλείψει τον “χρυσό κανόνα”, ας πούμε το ευρώ, να κάνει στάση πληρωμών και ελεγχόμενη υποτίμηση της δραχμής και μάλιστα όχι με μονομερή καταγγελία και ρήξη με τους εταίρους στην Κοινωνία των Εθνών. Το “παράδοξο” είναι ότι τότε ακολούθησε ταχύτατη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Τίποτα όμως δεν μας εγγυάται ότι θα συμβεί το ίδιο αν εγκαταλείψουμε το ευρώ και μάλιστα από ατύχημα. Το αντίθετο.

Ωστόσο είδα στο “ὅπλων κρίσις” ο μεταθανάτιος Μιτεράν να συζητά μια ανάλογη επιλογή. Δεν πρέπει να υπάρξει ένα Plan B;

Μην ξεχνάτε ότι έχω εισαγάγει με το Ε, Πρόεδρε! στη διαχείριση της κρίσης τα Τρία και Μισό σενάρια. Αυτό που υπονοείτε είναι το Plan C και μισό, το τρία και μισό σενάριο, το ακραίο. Αν υπήρχε μια ηγέτιδα τάξη άξια του ονόματός της θα έπρεπε να είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο στο δράμα που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η διαπραγμάτευση Σαμαρά – Στουρνάρα δεν σας ικανοποίησε;

Όχι βέβαια. Αυτό που φαίνεται σαν αιφνίδια σωφροσύνη του Σαμαρά είναι μια χαμαιλεοντική τακτική προσαρμογής στα υπάρχοντα δεδομένα κι αν πάρουμε και κάτι, σκέφτεται, καλό είναι. Έπρεπε η κυβέρνηση μ’ ένα ρεαλιστικό σχέδιο αναθεώρησης των δανειακών συνθηκών να κάνει πολιτικό σέρφινγκ πάνω στο κύμα της λαϊκής διαμαρτυρίας και αγανάκτησης ώστε έγκαιρα, μες στον Ιούλιο – Αύγουστο, να “τρομάξει” τους εταίρους από ένα ενδεχόμενο ντόμινο. Να ενσωματώσει στο εθνικό μέτωπο διαπραγμάτευσης και μέρος της ατζέντας των κομμάτων που απορρίπτουν τις δανειακές συμβάσεις έστω κι αν δεν έχουν εναλλακτική λύση στο ζήτημα της χρηματοδότησης. Και ταυτόχρονα με τις εύλογες αντιδράσεις των εταίρων – πιστωτών που ελέγχουν το “οξυγόνο”, δηλαδή το χρήμα, να εκλογικεύσει τις προσδοκίες των Ελλήνων. Δηλαδή να είχε πετύχει ένα νέο σημείο ισορροπίας μες στο φθινόπωρο.

Η επιμήκυνση δεν καλύπτει αυτή την ανάγκη;

Αν ήταν πραγματική κι όχι εικονική, αν δηλαδή δίνονταν χρόνος και χρήμα, θα ήταν κάτι σημαντικό αλλά δεν θα κάλυπτε από μόνη της την αναγκαία αναθεώρηση των συνθηκών. Το πολύ να κερδίζαμε λίγο χρόνο εν αναμονή μιας πιθανής επαναχάραξης του χάρτη της Ευρωζώνης μετά τις γερμανικές εκλογές ή και ενδεχόμενης διάλυσής της. Από την ανυπόφορη παγίδα πάντως, όπως την έχω περιγράψει, δεν βγαίνουμε.

Τι πρέπει δηλαδή να πει στους πιστωτές;

Αν θέλουν να πάρουν πίσω ένα μέρος των χρημάτων τους πρέπει να μας βοηθήσουν ουσιαστικά στην ανάκαμψη της οικονομίας. Διαφορετικά θα τα χάσουν όλα αν ο οφειλέτης καταδικάζεται είτε σε ακαριαίο είτε σε αργό θάνατο.

Η ενδεχόμενη ρήξη στις σχέσεις των τριών αρχηγών που διαφάνηκε μετά τις δηλώσεις Κουβέλη και στη συνέχεια Σαμαρά πού θα οδηγήσει;

Υπάρχει αρκετός αυτοσχεδιασμός και υπερκατανάλωση των τριών αρχηγών. Προτιμότερη μια συντεταγμένη “παραγωγική” κρίση με τους εταίρους με εύλογο ρίσκο παρά μια αποσταθεροποιητική ρήξη μεταξύ των κομμάτων που στηρίζουν την Κυβέρνηση που μπορεί να οδηγήσει στην πτώση της χωρίς ακόμη ορατή εναλλακτική λύση στη δυσκολότερη στροφή της ελληνικής και ευρωπαϊκής κρίσης. Έχουμε πέσει όλοι σε παγίδα και η απόπειρα να την κοπανήσουμε από την πίσω πόρτα με σπασμωδικές κινήσεις θα τα κάνει όλα χειρότερα όπως μας έχει διδάξει η ιστορία από ανάλογες καταστάσεις.

Ο ανασχηματισμός δεν θα δώσει ώθηση μετά τα μέτρα;

Δεν φτάνει. Ούτε είναι λύση να έχουμε τρεις πρωθυπουργούς. Πρέπει να αλλάξουν πολλά στη στρατηγική, στη μέθοδο, στην πρωτοβουλία των κινήσεων έναντι της “τρόικας”, στην επικοινωνία με το λαό, στις σχέσεις μεταξύ των εταίρων και κυρίως στην πρακτική δουλειά της διοίκησης με στόχο τα τελικά αποτελέσματα.

Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να είναι το πρώτο θύμα της κρίσης στο πολιτικό σύστημα. Απαιτείται νέο κόμμα ή τον χώρο της ευρωπαϊκής αριστεράς θα καλύψει ο ΣΥΡΙΖΑ; Και υπό ποιες προϋποθέσεις;

Είναι καλό η Αριστερά να έχει δύο “πνεύμονες” που συγκλίνουν σ’ ένα νέο κοινωνικοπολιτικό μπλοκ. Έναν πιο ριζοσπαστικό και έναν πιο μετριοπαθή σοσιαλδημοκρατικό. Δεν αποκλείεται βέβαια και μια ανασύνθεσή τους. Πολλά πράγματα παραμένουν ακόμα ανοιχτά στην τελική τοπογραφία της Αριστεράς. Μακάρι ο ΣΥΡΙΖΑ να αυτομετασχηματιστεί σε έναν πόλο αξιόπιστης εναλλακτικής λύσης με διακριτή πολιτική συμμαχιών κι αυτό βέβαια δε σημαίνει να γίνει ένα κακώς εννοούμενο κακέκτυπο του ΠΑΣΟΚ μιας άλλης εποχής.

Έχετε κάποιες ενδείξεις θετικών διεργασιών στην ευρύτερη Αριστερά;

Ελάχιστες. Τίποτα μέχρι στιγμής δεν αποκλείει να καταληφθούν τα σχήματα της Αριστεράς από το “σύνδρομο της Βαϊμάρης” και να σαρωθούν διαδοχικά από τον ανεμοστρόβιλο της μεγάλης κρίσης και την ανάδυση μιας επιθετικής ακροδεξιάς και νεοδεξιάς. Έρχεται μια στιγμή στην εξέλιξη της κρίσης που η άμετρη ρητορική ηχεί κούφια και η φούσκα της θα σκάσει στην πρώτη επαφή με την πραγματικότητα.

Με το παλαιό υλικό μπορεί να συγκροτηθεί νέο κόμμα που θα εκφράζει την Ελλάδα που γεννιέται από την κρίση;

Όχι, χρειάζεται ένα καθαρό προβάδισμα σε νέες δυνάμεις και μόνο τότε μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο ό,τι καλύτερο υπάρχει στο “παλαιό υλικό”. Ο Μιτεράν βέβαια ηγήθηκε στην νέα ιδρυτική πράξη του Επινέ δίχως να είναι ένα νέο πρόσωπο. Προσωπικά πάντως πλειοδοτώ υπέρ φρέσκων προσώπων με ανάλογη πυκνότητα, όχι διάττοντες αστέρες όπως ήταν μερικές επιλογές του Γ. Παπανδρέου.

Βλέπω, πάντως, πολλούς πρωτοκλασάτους του ΠΑΣΟΚ να φλερτάρουν με τον Σαμαρά και μ’ ένα νέο εκλογικό σχήμα της κεντροδεξιάς…

Δεν θέλω να το πιστέψω. Πάντως στις κρίσεις λειτουργεί με δύναμη ο νόμος των ανακατατάξεων προς τα “δεξιά” ή τ’ “αριστερά”. Το ὅπλων κρίσις βέβαια προαναγγέλλει μια νέα σύνθεση της Αριστεράς μέσα από τη σημερινή μεγάλη κρίση.

Αλήθεια στον Αλέξη Τσίπρα τι θα λέγατε;

Να μελετήσει το ὅπλων κρίσις. Περιέχει γι’ αυτόν ένα ξεχωριστό μήνυμα.

Στον Κουβέλη;

Να προσέξει τα όρια και τις αντιφάσεις της Αριστεράς της Ευθύνης στη συζήτησή μου με τον Μπερλινγκουέρ.

Στον Βενιζέλο;

Η ιστορία δεν είναι πάντα με το μέρος μας. Ο Ανδρέας από τον Κάτω Κόσμο του διαβιβάζει μια ρηξικέλευθη παραγγελιά. Δεν είναι ώρα για μάχες οπισθοφυλακής.