ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ;
Από τις ψευδαισθήσεις στη γεωμετρία των συμφερόντων

Συνέντευξη στον Τραϊανό Χατζηδημητρίου για την εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ

Κατέθεσες πριν λίγες μέρες μια ερώτηση προς την κυβέρνηση για τον “απαραίτητο, όπως υποστηρίζεις, ανασχεδιασμό της εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας πέρα από ψευδαισθήσεις – παγίδες μετά την τραγική περιπέτεια της Κύπρου”. Σε ποιες κατευθύνσεις πρέπει να γίνει μια τέτοια νέα χάραξη εθνικής στρατηγικής;

Σ’ έναν κόσμο ακραίας αλληλεξάρτησης μην εγκλωβίζεσαι σε απλοϊκές διχοτομίες. Να συνδέεις το φάσμα των δυνητικών εναλλακτικών λύσεων με τη μεταβαλλόμενη, ανοιχτή γεωμετρία των συγκλίσεων – αποκλίσεων. Ας πούμε αν υπάρχει μια εφήμερη κρίση Τουρκίας-Ισραήλ να φαντασιώνεσαι ότι έχεις ασφαλιστεί και δέσει το γάιδαρό σου με μια αδιευκρίνιστη “συμμαχία” με τους Ισραηλινούς. Ή να πιστεύεις ότι θα βρεις εναλλακτικούς σταθερούς συμμάχους έναντι του πυρήνα της Ευρωζώνης τους Ρώσους. Μα αυτοί έχουν πάνω από το 40% των αποθεμάτων τους σε ευρώ και προς έκπληξη ορισμένων αφελών δεν κούνησαν το δάκτυλάκι τους να σώσουν μια τράπεζα στην Κύπρο κι έβαλαν την Τουρκία στο παιχνίδι του κυπριακού φυσικού αερίου.

Υπονοείτε ότι υπάρχει και απόκλιση συμφερόντων με τους Ρώσους στο φυσικό αέριο;

Η Ρωσία πρέπει να είναι στρατηγικός εταίρος μας αλλά είναι φυσικό και αυτονόητο ο παλαιός και κυρίαρχος παραγωγός φυσικού αερίου να θέλει να καθορίζει εκείνος τους χρόνους, τους όγκους και βέβαια τις τιμές του φυσικού αερίου όταν μάλιστα πιέζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση να τις χαμηλώσει. Πρόσφατα η Gazprom της Ρωσίας, η Total της Γαλλίας και η Statoil της Νορβηγίας πάγωσαν την εξόρυξη στη θάλασσα Μπάρεντς για να κρατήσουν ψηλά τις τιμές του φυσικού αερίου καθώς οι ΗΠΑ αποκτούν αυτάρκεια με το σχιστολιθικό αέριο.

Η Τουρκία με τις κινήσεις Ομπάμα και Μεντβέντεφ φαίνεται να είναι ο παίκτης της περιοχής που χωρίς αυτόν δεν θα γίνεται τίποτε. Αυτό σημαίνει κάτι και για τις εκτός Αιγαίου ΑΟΖ; Στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.

Φοβάμαι ότι οι κινήσεις αυτές απλώς ενισχύουν την δια ξηράς διοχέτευση του φυσικού αερίου δηλαδή δια της Τουρκίας κι όχι το θαλάσσιο δρόμο. Δεν αμφισβητούν όμως την ελληνική ΑΟΖ.

Ποιος είναι ο δρόμος της ενεργειακής αναβάθμισης της χώρας; Η παλιά ιδέα της συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο;

Το Αιγαίο αντιπροσωπεύει τουριστικά έναν πλούτο πολλαπλάσιο του υποθετικού πετρελαίου. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να παίξουν ενεργό ρόλο στον ανασχεδιασμό του πολιτικού και ενεργειακού χάρτη της ευρύτερης περιοχής δίχως a priori αγκυλώσεις έναντι της Τουρκίας. Η Κύπρος δεν πρέπει να λησμονά ότι μπορεί μέχρι στιγμής να υπερβαίνει με επιτυχία τις ενστάσεις των Τούρκων στην αξιοποίηση του οικοπέδου Αφροδίτη χάρις στη στήριξη της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Διαφορετικά θα μείνει στον αέρα με τις γνωστές από το ΄74 εθνικοπατριωτικές κορόνες.

Στις ψευδαισθήσεις μας αναφέρεστε και στη Γαλλία;

Ο μεταθανάτιος Μιτεράν στο δικό μου “Οπλων κρίσις” προειδοποιεί ότι ο Ολάντ θα κάνει μικροσυνδικαλισμό έναντι της Γερμανίας. Τώρα στο ζήτημα της “τραπεζικής ένωσης” υπάρχει γαλλο-γερμανική συμπαιγνία που σφίγγει τη θηλιά στο City του Λονδίνου ως χρηματοπιστωτικού κέντρου της Ευρώπης και των παραφυάδων του. Αυτό πλήρωσε η Κυπριακή φούσκα. Αλλά είναι λάθος να ξεφουσκώνεις, να απομοχλεύεις όπως λέμε, με την καρφίτσα. Είναι επίσης ψευδαίσθηση και ασύλληπτη ευρωπαϊκή αφέλεια να φαντασιώνεσαι μια “τραπεζική ένωση” στην οποία η Γερμανία θα εγγυάται υποχρεώσεις των τραπεζών του Νότου τριπλάσιες και τετραπλάσιες του ΑΕΠ της. Δεν το μπορεί. Δεν είναι μόνο ότι δεν το θέλει. Σ’ άλλο σημείο πρέπει ένας ευρύτερος συνασπισμός χωρών να “σπάσει” τη Γερμανία και να επιτύχει μια διαχείριση της κρίσης με μεγαλύτερη αμοιβαιότητα πιστωτών – οφειλετών δίχως την οποία δεν μπορεί να επιζήσει το ευρώ.

Σε ποιο σημείο είναι προτιμότερη η ρήξη με την Γερμανία;

Στο σημείο ύφεση – ανεργία. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει να κάνει το επόμενο βήμα μετά τη δήλωση ότι θα αγοράζει ομόλογα των χωρών που πιέζονται από τις αγορές. Δηλαδή να “κόψει” νέο χρήμα αποκλειστικά μέσω της αγοράς “αναπτυξιακών ομολόγων” για ένα ευρωπαϊκό New Deal με επενδύσεις σε δίκτυα-υποδομές-καινοτομία και την συντεταγμένη ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών. Στην περίπτωση αυτή η δυναμική της παραγωγής και η δυνατότητα να ανοιγοκλείνεις τη στρόφιγγα της ΕΚΤ μπορεί να εξαλείψει τον κίνδυνο ενός μη ελεγχόμενου πληθωρισμού που αποτελεί το απαράβατο, το “θρησκευτικό” όριο της Γερμανίας

Διαφορετικά;

Διαφορετικά θα παγιωθούν τα ευρώ διαφορετικών ταχυτήτων και θα ενισχυθεί η φυγή των κεφαλαίων από χώρες όπου το ευρώ θα υποτιμηθεί αν διαλυθεί η Ευρωζώνη όπως στην Ελλάδα σε χώρες όπου πρόκειται να ανατιμηθεί όπως στη Γερμανία. Δηλαδή θα ζούμε επώδυνα τα προκαταρκτικά φαινόμενα μιας διάλυσης της Ευρωζώνης που δεν πρόκειται το πιθανότερο να πραγματωθεί. Ωστόσο, αν η γερμανική πολιτική δε μετακινηθεί από τα σημερινά της όρια όπως έχουμε περιγράψει παραπάνω, ακούσια θα οδηγήσει στο σπάσιμο την Ευρωζώνη προς μια στενότερη ομάδα του ευρωμάρκου.

Άρα να συμπεράνουμε ότι η λύση που προώθησε η ΕΕ στην Κύπρο είναι συμπτωματική ή όντως υπάρχει μια νέα ΕΕ του Βορρά που ακολουθεί τα “καλβινιστικά” προτάγματα της Μέρκελ;

Είναι σε σύγχυση. Υπάρχει ερασιτεχνισμός και ασυναρτησία. Βιάστηκαν να εξαγγείλουν το καλοκαίρι το “banking union” ενώ ο καθένας εννοεί διαφορετικά πράγματα. Δεν υπάρχει συμφωνία αντικατάστασης του “bail out” δηλαδή της διάσωσης των τραπεζών μέσω των φορολογουμένων με το “bail in” δηλαδή με επιβάρυνση κατά σειρά προτεραιότητας μετόχων, ομολογιούχων και σε έκτακτη περίπτωση όπως στην Κύπρο και των ανασφάλιστων καταθετών. Σας διαβεβαιώνω ότι αν χρεοκοπήσει η Deutsche Bank θα σπεύσει η Γερμανία να ρίξει το βάρος της διάσωσης στον φορολογούμενο ανεξάρτητα αν αυτός μεσοπρόθεσμα θα κερδίσει ή θα χάσει. Σε κάθε περίπτωση χρειαζόμαστε έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό εγγύησης καταθέσεων έστω ανάλογο του αμερικανικού FDIC.

Το “όχι” της κυπριακής Βουλής βοήθησε ή οδήγησε σε ακόμη χειρότερη λύση;

Καθένας μπορεί να γίνει ήρωας μιας ημέρας ή μιας ώρας. Τα όχι ή τα ναι δικαιώνονται αν έγκαιρα διαθέτεις εναλλακτική λύση, συμμαχίες και λίγη τύχη. Βάσανό σου, είτε πεις ναι είτε όχι, αν δεν τις διαθέτεις. Στην ελληνική ιστορία υπήρξαν και “όχι” που οδήγησαν σε εθνικές ταπεινώσεις, πανωλεθρίες και καταστροφές όπως οι “ένδοξες” ημέρες του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Μην ξεχνάτε εκατό χρόνια πριν την πολιτική μεγαλοφυΐα του Βενιζέλου. Πάντως η Κύπρος για λόγους ιδεοληπτικούς και άλλους ανομολόγητους δεν ζήτησε πριν ένα χρόνο την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της από την τρόικα που η ίδια προσκάλεσε ενώ ήταν προβλέψιμη η “τρύπα” τους.

Και κάτι για τα εδώ: Πριν 20 χρόνια έγραψες το ΜΕΤΑ. Βλέπεις πρόσφορο έδαφος ώστε πριν τις ερχόμενες εκλογές -ιδιαίτερα αν γίνουν προς το τέλος της θητείας- να έχει επιτευχθεί συνεργασία των δυνάμεων της κεντροαριστεράς;

Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης και η νέα κοινωνική αντιστοίχηση απαιτεί μια ριζική ανασύνθεση, μια νέα ιδρυτική πράξη κι όχι μια απλή εκλογική συμπαράταξη στο χώρο της Κεντροαριστεράς. Υπάρχει ακόμα φοβία να υπερβεί κανείς τα όρια του σχηματισμού του ή του “μαγαζιού” του. Όπως η Κυπριακή περιπέτεια αποκάλυψε με τις υποτροπές ανωριμότητας και φούριας πόσο δύσκολος είναι ο δρόμος αυτομετασχηματισμού του Συριζα σε μια δύναμη πειστικής εναλλακτικής λύσης στα πλαίσια ευρύτερων συμμαχιών. Ας ελπίσουμε ότι ο νόμος της επιτάχυνσης του πολιτικού χρόνου θα κάνει τη δουλειά του και στον πόλο της Κεντροαριστεράς και στον πιο “ριζοσπαστικό” πόλο που καλείται να αποδείξει ότι δεν αποτελεί μια ευκαιριακή φούσκα διαμαρτυρίας, μια “τράπεζα οργής”.